کتاب های غیر بهداشتی من

از کودکی با منطق بزرگسالان که نسبت به کتابداشتند مخالف بودم. این که چرا برای من و خواهرانم جوراب و لباس جداگانه می خریدندولی هر پنج باید از یک کتاب استفاده می کردیم. هیچ وقت هیچ وقت دوست نداشتم کهکتابم را به کسی دهم. حتا برای یک شب و یا یک ساعت. ولی راه دیگری نداشتم. باید باخواهران و دوستانم قسمت می کردم.

چه دعوا ها و ناراحتی هایی با خواهران ودوستان سر یک کتاب پیش می امد. همیشه فکر می کردم که چرا ما این قدر حساسیت سراستفاده کردن و نکردن وسایل بهداشتی نشان می دهیم، لیکن در رابطه با کتاب هیچ قاعدهای نداریم.

فکر می کردم کتابهای من از نظر بهداشتی برای دیگران ممکن استخطرناک باشد. کتابی که در حال خواندنش بودم با من از کوچه و خیابان ها گذر می کرد،در دست شویی خانه یا مدرسه ساعت ها می ماند، از بس جای خلوتی بودند این دست شویی هابرای خواندن! اشک هایی که روی ورقهای آن می ریختم و شبهایی که روی آن می خوابیدمحتما از نظر بهداشتی کتاب را آلوده می کرد و برای ما کودکان میکروبدارترین چیزهابود. ولی من باکی نداشتم. از کتابهای قدیمی و چرک گرفته تا کتابهایی با رنگ های تندو تیز و ناخوب دوری نمی کردم. تنها باکم این بود: به کتابهایم دست بزنند. کتابهایمرا ببرند.

یادداشت می کردم هربار کسی از من کتابی می برد. همه کتابهایم رادوست می داشتم. بعضی از آنهارا همین گونه به خاطر این که کتابند دوست می داشتم.

کتابدار خوبی می شدم اگر راهنمایی ام می کردند. ولی برعکس به دست و دل بازبودن هدایتم کردند. به این که خودخواه نباشم و با هم تقسیم کنیم هر چه که دارم وندارم. و من عادت کردم به دادن کتابهایم به هر کسی که نیاز داشت و یا درخواست. همینگونه مهر کتاب از دلم کم شد. شاید دیگر کتابها آن ارزشی که داشتنند از دست دادهبودند.

شاید این حس که کتابی که دوست داشتم بخوانم وجود ندارد مرا ازشیدایی کتاب بیرون کشید. شاید این حس در کودکی در آدم قوی هست و تعداد چیزهای مقدسزیادند وقتی کودک هستی و وقتی بزرگ می شوی زیر هر چه مقدس و یا مهم است می زنی. نمیدانم. می دانم که دیگر آن کتابخانه بزرگ پدرم وجود ندارد چون من و خواهرانم همه آنرا به این و آن دادیم که بخوانند، بفهمند که منظورم چیست و به چه می اندیشم.

و دیگر این روزها در آن محله کودکیم کودکان به کتاب ایمان ندارند و یا بهیک یا چند کتاب بخصوص ایمان دارند.

یادم می اید با بنفشه شب و روز برایروزنامه محلی می نوشتیم و از ده نوشته مان یکی چاپ می شد و ما این روزنامه را تاسالها نگهداری می کردیم. تا روزی دیدن دوستم بنفشه رفتم و دیدم که در نبودی اومادرش تمام روزنامه های جمعاوری کرده او را می سوزاند تا تنور نان خود را گرم کند. با گریه از دوستم دفاع کردم اما مادر از نان های شیرین و خوشرنگ سمرقندیش که می گفتما شکم سیرها به قدر آن نمی رسیم برای کودکانش می پخت.

بنفشه نویسنده خوبیمی شد و من همیشه می خواستم نوشته هایش را چاپ کنم. دوست داشت تشویقشکنم.

دوست داشتم مرا هم تشویق کنند و در گوشه بنشانند و بگویند: بنویس توخوب می نویسی! اما همیشه برعکس بود: بلند شو بیا بیرون!

همیشه کتابهای خوببه زبان روسی بود و وقتی از پدرم می پرسیدم که چرا؟ می گفت ما تاجیکان نویسنده هایخوب نداریم.

من که می دیدم می خواندم و می دانستم نوبسنده های خود راداشتیم و داریم. اما دستگیری و تشویق مردم برای شناخت و قدردانی از آنان رانداشتیم.

مردم ما آن زمان کتاب روسی می خواندند حالا انگلیسی. من بعضی اوقاتدر تعجب می مانم که چرا هردو را نمی خوانند. این «چرا» نشریات "سغدیان" را ورشکستکرد. کتابهای کوچک و کمرنگش را کسی نمی خرید و از آن طرف دولت برای کتاب های تاجیکیمجوز نمی داد.

آخرین کتابی که این نشریات بیرون داد "صبر سنگ" من بود کهتنها به خاطر این که به این نشریات کمک کنم و به دوستانم بگویم که می شود کتاب چاپکرد به دست چاپ داده بودم.

و همین گونه دو نشریات موجود ورشکست و بسته شد. چون که جوانان دیگر برای برپا نگه داشتن آن چیزی نمی نوشتند که نشر شود تا نشریاتزنده بماند.

ما تشویق می شدیم که کتاب ناب بنویسیم. کتابی که تا به حالنوشته نشده باشد. پس ما جوانان از شرم ننوشتیم. از ناقص بودن کارمان ترسیدیم. ازاستاد نبودن خود شرمیدیم و میدان را دوباره به دست استادانی دادیم که امید زیادی بهاینده ندارند. استادانی که پیر و افسرده و نیازمند و گرفتار سیاست روزند.

ما جوانان را به بیرون راندند انگار از میدان خطر باری مارا دور کردهباشند. ما کودکان امیدبخش وطن بودیم و امید زیادی نبخشیدیم.

نسل دیگری کهدر راهند چه گونه خواهند بود نمی دانم. نسلی که اتاق هاشان نه از کتاب بلکه ازعکسهای کارگری در مزرعه های دولتی پر است. با چهره هایی در افتاب سوخته و لاغر.