IШабу рузам ба хам рехтааст. Хуб намехобам, хуб фикр намекунам ва хамаш дар роххои Лондон рахгум дар утубуси нишастаам мегардам ва аз истгохи лозимииам то се чахор истгох гузашта меравам.
Ба харфхои Фуруг гуш медихам. Танхоии уро ба танхоии худ киёс мекунам.
Хама чо дастам китоби Номахои Фуруг аст. Тоза ба хондани он шуруъ кардаам. Дар зехнам боз хамон инкилобе, ки хангоми хондани китоби Таваллуди дигар (1992, бо хатти руси) рух дода буд такрор мешавад. Хамеша вакте пушидаеро ё рози нухуфтаеро кашф мекунам хамин хел хотиру ёду аклам ба хам мерезад ва гичу парешон дар олами худ фуру меравам.
Фуруг фуруги рушани зиндагии ман дар хавои ноумедкунандаи Самарканд буд.
Ман бо хондани шеърхои Таввалуди дигари Фуруг бо имрузи Ирон ё дурусттараш бо Ирони хакики ва вокеъи ошно шудам. Фуруг буд ки ба мо гуфт он чо хам зиндаги такрибан мисли Самарканд аст. Ормонхост, орзухост ва зиндаги мисли хамеша барои касони фахмида талх ва танг. Фуруг буд ки ба мо аввал бор гуфт Ирон бихишт нест ва мо хам кам кам по бо пои шеърхои у Ирони вокеъиро кашф кардем ва ривоятхои Фирдавсиро аз Ирони бузург ва шохони одил ва мардони далеру мехрубон хама хама ширинхаёлихои худро рочеъ ба Ирон дубора ба асотир ва афсонаи зехни худ супурдем.
Фуруг барои мо бештар аз як шоир ва бештар аз хамдил буд. Агар хам шумо имруз чанд чавони хоми кам саводеро дидед ки калам ба даст гирифта ва талош мекунад забони модарии бар лаби гур расидаашро начот бидихад, он хама аз хидоятхои Фуруг аст.
Фуруг фуруги дили ношоди мо самаркандиёни ба гушаи фаромуши супурда буд. Духтару писар хама як китоби уро аз даст ба даст медодем ва дар як шаб тамоми китобро руйнавис мекардем. Болои шеърхое ки моро ба ёди худ меандохт мегиристем. Бисёр ва бо дард мегиристем. Дар баробари ин хама наздики ва хамдили бо Фуруг мутаассифона хеч чизе на зиндагии у ва на аз чомеъаи у м едонистем. Вале хеле дусташ медоштем хануз хам дусташ дорем ва бо харфхои соддаву равонаш ишк меварзем.
Албатта мо Фуругро дар колаби тачруба ва мухити атрофи хеш мерехтем ва бо хамон нигохи зарди хеш ба у менигаристем. Уро гуфтахои уро моли худ медонистем чун хама чо худро медидем ва гохе таачуб мекардем, ки гуё Фуруг он китъаро барои мо ихтисос додааст.
Мутаассифона шумори мо чавононе ки Фуругро мехондем зиёд набуд. Дарвокеъ хар касе ки ба андухтан майл дошт мафтуни Фуруг ва дунболи ба даст овардани китоби дигари вай мегаштем. Дар Самарканд дигар кам китобе хаст ки арзиши хондан дошта бошад ва камтар аз он касоне хастанд ки аслан китоб мехонанд. Дар Бухоро чи? Ба кавли Бозор Собир дар Бухоро бухор гардидем. Бале афсус ки Фуруг каме дер омад ва дасти худро натавонист ба Бухоро хам расонад.
Бар Самарканд хам дар замоне ки шоирони точик аз Душанбе марсия менавиштанд, Фуруг бо Таваллуди дигари худ умри тоза ба умедхои хушкидаи он бахшид.
Холо ин номахо ин нолахо ва дардхои Фуруг маро водор мекунад, ки ба у ба рузгори у ошно шавам ва бо нигохи тоза ба у бингарам. Вакте номахои Фуруг дастам расид ин чо Лодон будм ва дар худ хушхоли мекардам, ки бо худи Фуруг на дар Самарканд ошно мешавам. Зеро ман дар Самарканд Фуругро дар мувкеияти дигаре кашф кардаам ва аз худо мехохам ки он олами талху сахту ширинро дар зехни ман хамон тавр боки нигах дорад.
Аз аввалин ламси ин китоб худро дар Самарканд тасаввур кардам ва ба ёди он дустонам кардам, ки барои китоби Таваллуди дигар навбат мегирифтем ва мехондем ва руйбардор мекардем ва бахсу даъво мекардем. Холо кучоянд ва зиндаги онхоро то кауч бурда оё дасти хвнуз дар дастраси Фуруг хастанд?
Чи кадр дилам мехохам ин китобро ба хатти руси баргардонам ва дар саросари кишвари Узбакистон ва Точикистон рохи кунам.
Оё Фуруг рози хаст ки мо калби уро дар гайбаш боз кардем ва хонаи у нохонда мехмон шудем?
Намедонам, вале инро Фуруг худ хуб медонист ки вакто бо шеър ва мардум сару кор дошти дигар хеч чизат танхои моли ту нест ва чизе барои хусуси мондан нахохи дошт.
Ман туро дер кашф кардам Фуруги азиз. Ин кадр дер ки калби маро ноумеди ва яъс сохиб шуда буд. То андозае маро берун кашиди ва барои хамин ин кадр баром мукаддаси. Салом Фуруги азиз.
2 پاسخ
شانزده قطعه شعر
كريم شفائي
karimshafaee@yahoo.com
1
مرا از صليبم پايين بكشيد!
كتاب ها دروغ نوشته اند
وقتي لب هايت براي يك چكه عشق چاك خورده اند
مسيح هم اگر باشي
وسوسه عاشق شدن رهايت نخواهد كرد!
2
شاه ماهي ها و گوش ماهي ها
همهمه باد دور شده است
و گوش ماهي هايم
بي هيچ دلهره اي
نام تو را آواز مي دهند!
آيا شاه ماهي ها اجازه خواهند داد
تو يك بار ديگر
سر از آب در آوري و
با افسون نگاهت
در اعماق آب ها غرقم كني؟
3
من از زبان تو سخن خواهم گفت!
دلواپس مباش
حرف به حرف آوازت را از لرزش لب هايت مي خوانم،
نمي خواهد صدايت را بلند كني
كه فرياد عشق ات را بشنوند:
صداي ازدحام خيابان ها اجازه نخواهند داد
تو سرود مهرباني ات را به گوش ديگران برساني!
همين كه من بفهمم كافي است،
شعر من همواره از زبان تو سخن خواهد گفت!
4
من قصه هايم را به كه بگويم؟
گوش هايم خسته اند
از صبح تا شب- از شب تا صبح
هزاران دهان ملتمس قصه خود را بر من مي خوانند
وهزاران جان خسته بار خود را بر دوش من مي گذارند
من قصه هايم را به كه بگويم
من سنگيني روي شانه هايم را به كجا برم
من ناغيل لارين هانسي قاري ننه سي نين ائوينه پناه آپاريم
سويوق ال لريمي كيمين گوزونون ايشيقيندا قيزيشديريم
5
من كيمين قاپي سين دويوم؟
نمي دانم چرا همه رودهاي جهان به قلب من مي ريزند
و همه پرنده هاي عالم در قفسه سينه من به پرواز در مي آيند!
چشمان من آيا قدرت باريدن اين همه آب را خواهند داست؟
آرواره هاي خسته من خواهند توانست آواز اين همه پرنده را از ميان لب ها فرياد كنند؟
خدايا اينجا چه خبر است،
هزاران كودك ترسيده در كنج دلم كز كرده اند!
آخر مردمكان خون گرفته ديده گانم را چقدر به چرخش درآورم
تا نگراني آنها را باز تابم؟
اينجا زيارتگاه كدام امامزاده است
كه اين همه آشفته دل بر آن دخيل بسته اند؟
اين پارچه هاي سبز، آبي، زرد، قرمز،
اين دردهاي رنگارنگ!
آن دست هاي مهرباني كه
اين همه زخم را مرهم خواهد نهاد،
كجاست؟
دستان من كه حتي نتوانستند لرزش از لب هايم بگيرند!
من به كجا پناه برم؟
چرا هر رهگذري كه از كوچه ما مي گذرد
در خانه مرا به صدا در مي آورد؟
كسي به من بگويد:
من كيمين قاپي سين دويوم؟
6
از خنديدن مي ترسم! از گريستن مي ترسم!
از خنديدن مي ترسم!
از گريستن مي ترسم!
چشمي خندان و چشمي گريان،
لرزش لب هايم چه مي خواهند از من؟
دست هايم را كجا پنهان كنم،
پاهاي سراسيمه ام را به كجا برم؟
7
عاشق لال!
مي گويند از عشق سخن مگوي
راز دل با لب ها در ميان مگذار،
آخر عاشق لال مگر كسي ديده است؟
8
وقتي شاعر جنازه اي بيش نيست
وقتي من شعر گفتن بلد نيستم
زماني كه تو شعر خواندن نمي تواني
شاعر جنازه اي بيش نيست
9
وقتي چشم هاي تو قشنگ تر از شعرهاي من هستند
چه فايده من اگر
زيباترين شعرهاي عالم را بسرايم
و تو با حجب و حيايي دخترانه
فقط بگويي: خيلي قشنگند!-
وقتي كه چشم هاي تو
قشنگ تر از شعرهاي من هستند و
من هيچ وقت نتوانسته ام
چشم در چشم تو بدوزم و بگويم:
خيلي قشنگند!-
10
شاعري كه نتوان عاشقش شد!
شاعري كه نتوان عاشقش شد
براي چه مي خواهد شعر هايش را
و آهنگ و سرود آواز هايش را؟
شعري كه نتواند حتي
لاي پنجره اي را به سر انگشتان سحر تو بگشايد
و آوازي كه نتواند حتي تو را
به دزدانه نگريستن زلف هاي پريشان من فرا بخواند-
باد را براي چه مي خواهد؟ باران را براي چه؟
-بگذار آسمان همچنان تيره و تار بماند!
11
گرماي آفتاب را از من نگير
چشمانت را كه باز مي كني
در دهليزهاي خنك خواب مي لغزم و پيش مي روم،
اما پلك كه بر هم مي گذاري
سرماي كريه زمستاني از خواب مي پراندم!
هيچ وقت نگاه از من مگير
كه از تاريكي سايه ها عجيب بيزارم!
12
در مسلخ عشق چه عاشقانه آواز مي خواني عاشق!
مگر كمر به قتل خورشيد بسته اي
كه چنين تابنده وتابان به درخشش در آمده اي
از پس آن مردمك هاي سياه همچون شب پر ستاره!
هرم آتش كدام قبيله از درونت سر بر مي كشد
كه ديدگانت را چنين شعله ور كرده اي
وقتي كه ازعشق سخن مي گويي!
آيينه كدام جادوگر رازها و رمزها بر چشمانت پرتو مي افكند
آنگاه كه آوازخوانان گرد سر من به رقص در مي آيي
تا تيغ جلادت عاشقانه فرود آيد بر گردنم!
13
عاشق ترين مغروق جهان
من با تو از انگشت هايي سخن گفتم
كه قطره قطره اشك از گونه هاي خيس پاك مي كنند،
اما تو كه عاشق غواصي بودي
مرا جا گذاشتي
تا سيلاب اشكم دريايي شود توفنده و طوفاني-
و آن وقت تو
چنان قهرمانانه شيرجه بزني در اعماق تاريك
كه روزنامه ها از انتظار به خود بلرزند
و با هيجان تيتر بزنند:
جنازه عاشق ترين مغروق جهان را از آب گرفتند!
14
آه اي چشم هاي حسرت بار!
دختران جوان / مردان پير/
دره هاي عظيمي كه
فاصله انداخته اند / بين آن باغ هاي بلورين
و من / كه چشم در چشم ميوه هايي دوخته ام /
كه از شبنم هاي صبحگاهي / تر شده اند
بر سرشاخه هايي كه /
دستان من
كوتاه تر از آنند / كه
حتي آنها را در خيال به چنگ آرند!
آه اي چشم هاي حسرت بار / تا كي-
/ خيره خواهيد ماند / به آن كرانه هاي بيكران؟
كه شما را مي برند به خواب هايي كه / همواره از روياها
دور ماندند و /
جز بالشي خيس /
هيچ نشانه اي بر بالين تان
به جاي نگذاشتند!
15
آقاي دكتر، ما خوب مي شويم؟
چرا ماتت برده
خيابان ها پر از آدم هايي است كه به ديد و بازديد مي روند
رخت هاي عيد مان كجاست
ما هم مي توانيم نونوار كنيم و راه بيفتيم
مثل همه
تو لب هايت را رژ مي مالي
و من گره كراواتم را سفت مي كنم
آن وقت تو مثل هنرپيشه ها آرنجت را پيش مي آوري
تا من دست در بازويت كنم و به روي همه رهگذران لبخند بزنم
اين مهم نيست كه آدم واقعا خوشبخت باشد
خوشبخت آنهايي هستند كه
اداي آدم هاي خوشبخت را در مي آورند
ومن و تو
مي توانيم در اين روزهاي پر ازدحام نوروزي
اداي آدم هاي خوشبخت را درآوريم
و به ريش بدبخت هايي كه خوشبختي يادشان رفته- بخنديم
16
اشك ها تو پاك كن دختر!
اشك ها تو پاك كن دختر،
اين جاده هاي خالي
هيچ مسافري رو به شهر تو نخواهند آورد!
اشك ها تو پاك كن،
آدم كه با چشم هاي گريان
راه نمي افته به سوي افق هاي دور!
بند ساك دستي ات رو بنداز روي شونه ات و-
راه بيفت دختر!
اگه همه سفر مي كنند كه چيزي به دست بيارند
تو سفر مي كني كه چيزي رو از دست بدي!
دختر، غم هاتو بذار و راه بيفت!
شانزده قطعه شعر
كريم شفائي
karimshafaee@yahoo.com
1
مرا از صليبم پايين بكشيد!
كتاب ها دروغ نوشته اند
وقتي لب هايت براي يك چكه عشق چاك خورده اند
مسيح هم اگر باشي
وسوسه عاشق شدن رهايت نخواهد كرد!
2
شاه ماهي ها و گوش ماهي ها
همهمه باد دور شده است
و گوش ماهي هايم
بي هيچ دلهره اي
نام تو را آواز مي دهند!
آيا شاه ماهي ها اجازه خواهند داد
تو يك بار ديگر
سر از آب در آوري و
با افسون نگاهت
در اعماق آب ها غرقم كني؟
3
من از زبان تو سخن خواهم گفت!
دلواپس مباش
حرف به حرف آوازت را از لرزش لب هايت مي خوانم،
نمي خواهد صدايت را بلند كني
كه فرياد عشق ات را بشنوند:
صداي ازدحام خيابان ها اجازه نخواهند داد
تو سرود مهرباني ات را به گوش ديگران برساني!
همين كه من بفهمم كافي است،
شعر من همواره از زبان تو سخن خواهد گفت!
4
من قصه هايم را به كه بگويم؟
گوش هايم خسته اند
از صبح تا شب- از شب تا صبح
هزاران دهان ملتمس قصه خود را بر من مي خوانند
وهزاران جان خسته بار خود را بر دوش من مي گذارند
من قصه هايم را به كه بگويم
من سنگيني روي شانه هايم را به كجا برم
من ناغيل لارين هانسي قاري ننه سي نين ائوينه پناه آپاريم
سويوق ال لريمي كيمين گوزونون ايشيقيندا قيزيشديريم
5
من كيمين قاپي سين دويوم؟
نمي دانم چرا همه رودهاي جهان به قلب من مي ريزند
و همه پرنده هاي عالم در قفسه سينه من به پرواز در مي آيند!
چشمان من آيا قدرت باريدن اين همه آب را خواهند داست؟
آرواره هاي خسته من خواهند توانست آواز اين همه پرنده را از ميان لب ها فرياد كنند؟
خدايا اينجا چه خبر است،
هزاران كودك ترسيده در كنج دلم كز كرده اند!
آخر مردمكان خون گرفته ديده گانم را چقدر به چرخش درآورم
تا نگراني آنها را باز تابم؟
اينجا زيارتگاه كدام امامزاده است
كه اين همه آشفته دل بر آن دخيل بسته اند؟
اين پارچه هاي سبز، آبي، زرد، قرمز،
اين دردهاي رنگارنگ!
آن دست هاي مهرباني كه
اين همه زخم را مرهم خواهد نهاد،
كجاست؟
دستان من كه حتي نتوانستند لرزش از لب هايم بگيرند!
من به كجا پناه برم؟
چرا هر رهگذري كه از كوچه ما مي گذرد
در خانه مرا به صدا در مي آورد؟
كسي به من بگويد:
من كيمين قاپي سين دويوم؟
6
از خنديدن مي ترسم! از گريستن مي ترسم!
از خنديدن مي ترسم!
از گريستن مي ترسم!
چشمي خندان و چشمي گريان،
لرزش لب هايم چه مي خواهند از من؟
دست هايم را كجا پنهان كنم،
پاهاي سراسيمه ام را به كجا برم؟
7
عاشق لال!
مي گويند از عشق سخن مگوي
راز دل با لب ها در ميان مگذار،
آخر عاشق لال مگر كسي ديده است؟
8
وقتي شاعر جنازه اي بيش نيست
وقتي من شعر گفتن بلد نيستم
زماني كه تو شعر خواندن نمي تواني
شاعر جنازه اي بيش نيست
9
وقتي چشم هاي تو قشنگ تر از شعرهاي من هستند
چه فايده من اگر
زيباترين شعرهاي عالم را بسرايم
و تو با حجب و حيايي دخترانه
فقط بگويي: خيلي قشنگند!-
وقتي كه چشم هاي تو
قشنگ تر از شعرهاي من هستند و
من هيچ وقت نتوانسته ام
چشم در چشم تو بدوزم و بگويم:
خيلي قشنگند!-
10
شاعري كه نتوان عاشقش شد!
شاعري كه نتوان عاشقش شد
براي چه مي خواهد شعر هايش را
و آهنگ و سرود آواز هايش را؟
شعري كه نتواند حتي
لاي پنجره اي را به سر انگشتان سحر تو بگشايد
و آوازي كه نتواند حتي تو را
به دزدانه نگريستن زلف هاي پريشان من فرا بخواند-
باد را براي چه مي خواهد؟ باران را براي چه؟
-بگذار آسمان همچنان تيره و تار بماند!
11
گرماي آفتاب را از من نگير
چشمانت را كه باز مي كني
در دهليزهاي خنك خواب مي لغزم و پيش مي روم،
اما پلك كه بر هم مي گذاري
سرماي كريه زمستاني از خواب مي پراندم!
هيچ وقت نگاه از من مگير
كه از تاريكي سايه ها عجيب بيزارم!
12
در مسلخ عشق چه عاشقانه آواز مي خواني عاشق!
مگر كمر به قتل خورشيد بسته اي
كه چنين تابنده وتابان به درخشش در آمده اي
از پس آن مردمك هاي سياه همچون شب پر ستاره!
هرم آتش كدام قبيله از درونت سر بر مي كشد
كه ديدگانت را چنين شعله ور كرده اي
وقتي كه ازعشق سخن مي گويي!
آيينه كدام جادوگر رازها و رمزها بر چشمانت پرتو مي افكند
آنگاه كه آوازخوانان گرد سر من به رقص در مي آيي
تا تيغ جلادت عاشقانه فرود آيد بر گردنم!
13
عاشق ترين مغروق جهان
من با تو از انگشت هايي سخن گفتم
كه قطره قطره اشك از گونه هاي خيس پاك مي كنند،
اما تو كه عاشق غواصي بودي
مرا جا گذاشتي
تا سيلاب اشكم دريايي شود توفنده و طوفاني-
و آن وقت تو
چنان قهرمانانه شيرجه بزني در اعماق تاريك
كه روزنامه ها از انتظار به خود بلرزند
و با هيجان تيتر بزنند:
جنازه عاشق ترين مغروق جهان را از آب گرفتند!
14
آه اي چشم هاي حسرت بار!
دختران جوان / مردان پير/
دره هاي عظيمي كه
فاصله انداخته اند / بين آن باغ هاي بلورين
و من / كه چشم در چشم ميوه هايي دوخته ام /
كه از شبنم هاي صبحگاهي / تر شده اند
بر سرشاخه هايي كه /
دستان من
كوتاه تر از آنند / كه
حتي آنها را در خيال به چنگ آرند!
آه اي چشم هاي حسرت بار / تا كي-
/ خيره خواهيد ماند / به آن كرانه هاي بيكران؟
كه شما را مي برند به خواب هايي كه / همواره از روياها
دور ماندند و /
جز بالشي خيس /
هيچ نشانه اي بر بالين تان
به جاي نگذاشتند!
15
آقاي دكتر، ما خوب مي شويم؟
چرا ماتت برده
خيابان ها پر از آدم هايي است كه به ديد و بازديد مي روند
رخت هاي عيد مان كجاست
ما هم مي توانيم نونوار كنيم و راه بيفتيم
مثل همه
تو لب هايت را رژ مي مالي
و من گره كراواتم را سفت مي كنم
آن وقت تو مثل هنرپيشه ها آرنجت را پيش مي آوري
تا من دست در بازويت كنم و به روي همه رهگذران لبخند بزنم
اين مهم نيست كه آدم واقعا خوشبخت باشد
خوشبخت آنهايي هستند كه
اداي آدم هاي خوشبخت را در مي آورند
ومن و تو
مي توانيم در اين روزهاي پر ازدحام نوروزي
اداي آدم هاي خوشبخت را درآوريم
و به ريش بدبخت هايي كه خوشبختي يادشان رفته- بخنديم
16
اشك ها تو پاك كن دختر!
اشك ها تو پاك كن دختر،
اين جاده هاي خالي
هيچ مسافري رو به شهر تو نخواهند آورد!
اشك ها تو پاك كن،
آدم كه با چشم هاي گريان
راه نمي افته به سوي افق هاي دور!
بند ساك دستي ات رو بنداز روي شونه ات و-
راه بيفت دختر!
اگه همه سفر مي كنند كه چيزي به دست بيارند
تو سفر مي كني كه چيزي رو از دست بدي!
دختر، غم هاتو بذار و راه بيفت!