دورو بر نوروز است و همه آنهای که دست اندر کار رسانه دارند، دنبال موضوعات نوروزی می گردند. من هم اولین چیزی که به ذهنم می رسد این است که گوشی تلفون را بگیرم و به سمرقند زنگ بزنم. شهری که می شناسم، مردمی که می دانم. مثل کف دست خود از گوشه و کنارش باخبرم.
اما وقتی یکی گوشی را قطع می کند. یکی دیگر بهانه می آرد که درعروسی هست و نمی تواند صحبت کند و هیچ وقت هم عروسی به پایان نمی رسد. یکی دیگر می گوید نوروزی در کار نیست می نشینم خانه. می گویی خوب از همین بگو که چرا از نوروز کنار می گیری می گوید، نه نمی خواد، حالش را ندارم، خوب خودت چه طوری اون ورا چه خبر؟ کمی درد دل می کنی و باز شماره دیگر و می بینی که کسی یخ دل آب نمی کند تا از نوروز در سمرقند بگوید.
نوروز در سمرقند با ترس، به آهستگی، به آرامی از دل روشنفکرهاش فرار کرده و رفته پیش مردم عادی. رفته پیش کسانی که دوست دارند لگدی به کون سیاست بزنند و دست به مشروب ببرند و لباس براق به تن کنند و برقصند. به دشت و بیابان ره گیرند و دایره به دست سرود بخوانند و تخم مرغ های رنگ زده خودرا به هم بزنند و ببینند که امسال سر کدام سختتر است.
نوروز همیشه پیش مردم ناترس و شجاع بوده. برای همین بین این مردم خودرا راحت باز می کند و پای هایش را دراز می کند و شاخ های پرشکوفه ش را بر سر این مردم خاکی و خاکسار سایه بان می کند.
اما چرا روشنفکران در فکرهای پیچیده خود در آغوش ترس خودرا کنار کشیده اند؟ چرا به خیال های خود باور شان شده که مبادا حرف بزنند؟ مبادا حرف دلشان را بزنند. آن وقت چه می شود؟ آن وقت ماموران دولتی می آیند بازداشت می کنند آنهارا!؟ آن وقت می آیند می گویند چرا از نوروز حرف زدی؟ نه. من که تا به حال نشنیدم کسی را به خاطر حرف زدن در یک موضوع کاملا غیرسیاسی بازداشت کرده باشند.
مگر آن دختر سی ساله که می آید پای تلفون شعر اجتماعی می خواند، زندان شده؟ مگر آن که می گوید کتاب برای خواندن ندارم بازداشت شده؟ مگر آن که می گوید کتاب تازه ای نوشتم از شاعران سمرقندی در طول تاریخ بازداشت شده؟ نه! ترس دل آنهارا نخورده. ترس زبان آنهارا در اختیار نگرفته. قاب آزادی اندیشه آنها بزرگتر است چرا؟
ترس شاید دل نسل دوران شوروی را خورده. از این جاست که حرف داردند ولی زبان نه.
از خود می پرشم، آن جا بودم چه کار می کردم؟ من که آنجا بودم چه گونه فکر می کردم. چه گونه در به در می رفتم و می گفتم تورا به خدا برنامه فرهنگی است همین که با زبان تاجیکی حرفی می زنی خود مهم است. یک جمله بگو. خیلی ها می گفتند، نه بگذار درد سر نداشته باشیم. و بعد می رفتند می گفتن ما رسانه نداریم. ما تاجیکان هیچ منبری نداریم.
تاجیکان سمرقند می خواهند شاید منبری داشته باشند که دیگران برایشان حرف بزند. دیگران برایشان حق شان را بگیرند. اما خودشان جرعت سهم گزاشتن و یا از جایی شروع کردن را ندارند؟ حالا که بازار صابر و استاد لایق پشتیبان های تاجیکان برون مرزی نیسند، باید چه کار کرد؟
باید بگویم که همین فرهنگ به جا مانده فارسی-تاجیکی از روشنفکران نیست، از مردم عادی است که اصرار دارند بچه های خودرا به مدارسی بفرستند که استاد درستی ندارد اما به زبان تاجیکست. کتاب ندارد اما غرور که دارد، حرف زدن که یاد می دهد..
وقتی می گویم سمرقند!، پیش چشمم دختری می آید که در صمیمیت تمام از کنار مقبره های ریگستان می گذرد و به سوی دانشگاه می رود و گاهی دست به مجنون بید در کنار جوی بار راه می برد و شعری می گوید و هر بار که زنگ می زنم با شرمساری می گوید من که خوب بلد نیستم صحبت کنم اما صحبت می کند چون جرات دارد، چون ترس دلش را نخورده است. چون می داند که عشق گناه نیست، دیدن گناه نیست، شنیدن گناه نیست، ندیدن و نگفتن گناه است!
تا او هست دلم از سمرقند شاد است. اما این شادی می توانست بیشتر از این ها باشد. بیشتر از این ها شکوفا و گویا باشد. می توانست قلب سمرقند مهماندوست به روی مردم دنیا بازتر از این ها باشد
اما روشنفکران پارسی گوی آن، دل این شهر افسانوی را پنهان کرده اند. مردم این شهر اعتماد خود به دیگران را از دست داده است. درحالت دفاعی آن قدر مانده که پنهان شدن را هم یکی از راه های زنده ماندن می داند.
زندگی در پشت درهای بسته سمرقندی فارسی چه گونه می تواند دل باز خودرا بنمایند؟ دل باز و بی غبار، شاد و خوشبین خودرا چه گونه به مردم باز کند؟ مهمان نوازی خودرا نشان دهد.
می دانم که شهر من چرا این قدر ترسیده است! اما نمی دانم کی اورا این قدر در خود فرو برده است؟ این قدر گوشه گیر کرده است؟
سمرقند من، کی این قدر سخت تورا ترسانده! امیر تیمور، لنین یا کریموف؟!
18 پاسخ
شهزاده ی عزیز درود بر تو، درود بر تو ای فرزند خلف پارسی، واقعا دلم گرفت. نباید سمرقند بترسد، سمرقندچو قند باید با قامت آراسته ایستاد شود و هویتش را افتخارش را، بنمایاند.
می دانم دل تو هم از این وضع گرفته است و دل همه مان، اماایمان دارم که دیگر نسل بعد خاموش نخواهند نشست و استبداد شکستنی است. کاخ بلند فارسی، گزندی ازا ین ظالمان نمی بیند، من ایمان دارم.
زیبا و البته غم‌انگیز!
گویش خوشگل‌تون هم از پشت این قاب مشخصه 🙂
با درود فراوان و پیشاپیش شادباش نوروز باستانی
در اینکه شما پارسی زبانی شیرین سخن هستید و خواندن نوشته های شما بسیار شیرین و شورانگیز هیچ شکی نیست.در این هم که من خواننده ی تنبلی هستم و هیچگاه پیامی نمی گذارم هم همچنین.اما گله مندم چرا کمتر به خط فارسی می نویسید.یا ما نامحرمیم و نباید نوشته های شما رو بخونیم یا از کم شانسی ماست که قرعه کمتر به نام ما میفته.به هر روی شاد و تن درست باشید و باز هم نوروزتان پیروز
با سلام خدمت دوست خوبم شهزاده
دوست عزیزم نوشته های زیبایت را خواندم .دردل از کم لطفی های برخی از مردم آنجا به خصوص قشر روشنفکر من را نیز ناراحت کرد.می دانم که با قلبی اندهگین و چشمانی اشکبار به نوشتن نوروز در آنجا پرداختی ،و در حسرت روزهای شادی بخش نوروز در قرن های گذشته هستی که مردمان شادی کنان دست در دست یکدیگر می گذاشتند و زنده شدن طبیعت را چشن می گرفتند.باری شهزاده عزیز قصه غم انگیزی است که چطو یک ملت پر افتخار که داشنمندان به نامی چون بوی علی سینا و خوارزمی و فارابی و ابوریحان و غیره به جامعه بشری تقدیم کرده است اینگونه در وضعیت ترس از افشای هویت و حفظ آداب و سنت ها قرار دارد.دوست عزیزم استعمار به خصوص روسیه طی دو قرن تمام تلاش خود را کرد تا این مردمان را از فرهنگ گذشته خود دور کند و زبان فارسی را ممنوع کرد تا مبادا به هویت اصلی خود پی ببرند.و تغییر این وضعیت دهشتناک استعمار پلید در 200 سال نیاز به کار فرهنگی طولانی مدت دارد و در کنار این امر می بایست ناامیدی را از خود دور کنی و با اراده و پشتکار تاریخ پر افتخار خود و نیاکان خود را به مسیر اصلی برگردانی.دوست خوبم هر چند از مردم شهرت دلگیر هستی ولی ناراحت نباش چون شرایط سختی در آنجا وجود دارد و نیز اینکه دیگر مردم به واسطه تلاش سزارها از هویت اصلی خود دور شده اند.آنها نمی دانند که چه گذشته درخشانی داشتند و به نوعی از خود بیگانه شده اند.من از شما خواهش می کنم امروز که در نقش یک فردوسی برای مردم تاجیک آنجا ظاهر شده ای تا زبان و فرهنگ آنها را زنده کنی به چند نکته توجه داشته باش:تا می توانید از وسیله های ارتباطی به خصوص اینترنت به زنده کردن هویت هم زبان های خود بپرداز.در این وب نوشت به هر دو قلم فارسی و سیریلیک مطلب بنویس و پیوند های زیادی را از هر دو گروه در سایت خود قرار بده.اگر می توانی به نوشتن کتابی در خصوص مشاهیر و مفاخر تاجیک در گذر زمان به زبان سیریلیک بپرداز و سعی کن بیش از پیش هویت را در آنها زنده کنی.کار سختی است ولی مطمئن باش نام و آوازه ات همچون فردوسی در طول تاریخ برای همیشه جاودانه باقی خواهد ماند.اگر استعداد شعر داری سعی کن در قالب اشعار حماسی فردوسی بسرایی و در کتاب ها و مجله ها و نشریات به چاپ برسان.از هر وسیله ای برای احیای غرور لگد مال شده تاجیک توسط تزار ها استفاده کن.البته به کونه ای که به نژاد پرستی منجر نشود.در پایان پل ارتباطی بین مردم ادب دوست ایرانی و افغان و غیره که خواهان کمک به فرهنگ آن مردمان هستند ایجاد کن .از ابزار های ارتباط جمعی جهت بازگشت حقوق اولیه تحصیل و تدریس به زبان پارسی تاجیکان در ازبکستان نهایت استفاده را بکن.در پایان برایت آرزوی سربلندی و شادکامی در شروع سال جدید می کنم و مهر و محبت خود را تقدیم شما می دارم.
سلام شهرزاده جان. نوروز بر تو و سمرقندِ جان مبارک.
شهزاده ی عزیز درود برشما یک خواهش ازتون دارم یک خواننده خانومی در اوزبکستان هست بنام Firuza Jumaniyazova که فکر کنم تاجیک باشند چون یک بار در تلویزیون ایرانی که از امریکا پخش میشوند تاجیکی حرف زد و خیلی از تاجیکهای اوزبکستان گفت ولی در یوتوپ اوزبکها میگویند نه او اوزبک است نه تاجیک و تاجیکی حرف نمیزند و فقط یکی دوتا اهنگ تاجیکی خوانده است بهرحال خواننده بسیار خوبی است و بسیار طرفدار دارد مثل خوده من اگر امکان دارد شما یک برنامه در رادیو زمانه به او اقتصاص بدهید.. در مورد سمرقند بسیار دلگیر شدم ولی امید را نباید از دست داد. تا سمرقند انسانهایی مثل شما دارد پس امید است که فرهنگ و زبان تاجیکی فارسی در سمرقند زنده بماند .خاطره ای شرینی از دو نفر تاجیکی در المان دارم که در کامنتهای اینده برای شما خواهم نوشت. بدرود
ba dorod be shoma aziz
dar morede mataleb bayad begam fogholadast man ye sari be arshive gozashteye shoma zadam in shere noroze ghariban ra khondam va vghaen lezat bordam
mikhastam ina to weblogam bezaram albate age manee nadashte bashe
sepasgozaram
mory
سلام شهرزاد جان تبريك ميگم
وبلاگ محشري داري
اگر مايل به تبادل لينك بودي منو با نام جديدترين ها لينك كن و بهم خبر بده تا با چه نامي لينكت كنم
افسانوي غلط است. بايد بگي افسانه اي!
ابتدا اولین برنامه مبدل خط سیریلیک به فارسی را از این نشانی اجرا کنید: http://www.pedramweb.com/tajiki
حالا تمام افغانیان و ایرانیان می توانند سایتهای تاجیکستان را که به خط مشکل و غیرمتداول روسی هست به صورت فارسی بخوانند! درست زمانی که اولین جشن جهانی نوروز در ایران برگزار شد و سه کشور فارس ایران، افغانستان و تاجیکستان در آن شرکت کردند ، به نظرم رسید که بازتاب این جشن را در رسانه های آنها بررسی کنم که به خط عجیب روسی برخوردم. ذهنیت ما از حروف لاتین مانع از راحت خواندن خط روسی می شود. به همین دلیل تصمیم گرفتم که این برنامه را بنویسم.
– این برنامه به زبان جاوا اسکریپت نوشته شده و استفاده از آن روی اکثر مرورگرهای اینترنتی، سیستمهای عامل کامپیوتر یا موبایل راحت بوده و پس از اجرا بدون نیاز به اینترنت کار میکند. کافیست خواندن حروف با اعراب را مثل خواندن عربی یاد گرفته باشید. این چند تا سایت فارسی را هم معرفی میکنم که با خط روسی هستند و البته لهجه تاجیکی و افغانی:
http://www.ozodi.org خبرگزاری آزادی
http://www.education.tj وزارت معارف
http://www.asiaplus.tj خبرگزاری آسیاپلاس
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
[دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست][دست]
انديشه از دو واژه اندي به چم دانه و يشه كه همان شيده و شكفته است ساخته شده و انديشه روي هم دانه شكفته است دانش نيز همين است و ترس تخم انديشه را مي خشكاند براي دانستن بيشتر به سخنان استاد منوچهر جمالي درباره سيمرغيان يا خرم دينان گوش كنيد در
jamali-info
شهزاده مطالبت عالی است
سلام
سلام از ایران به مردم تاجیکستان
درود بر سمرقند عزيزم
ممنون خواهم شد اگر در وبلاگ اين بنده ي ناچيز ، شعر «شهرهاي گمشده» را بخوانيد
ما با ياد هرات ، بخارا ،سمرقند ، يمگان و بدخشان نفس
.مي كشيم
سلام
نوشته هایت زیبابود اگه دوست داشتی منو به نام به راه بادیه رفتن به از نشستن باطب لینک کن وبه من اطلاع بده و بگو با چه نامی لینکت کنم
سلام.من هیچ وقت درست متوجه نشدم شرایط زبان فارسی در سمرقند و بخارا چگونه است.تمام اینترنت را زیر و روی کردم اما به هیچ اظهار نظری در این موارد که چند درصد از جوانان فارسی را بلدند ، چقدر تمایل به حفظ زبان دیده میشود ، خانوادهها تا چه سطح از فارسی استفاده میکنند.این آمار در ایران قابل دسترسی است و مشخص است مثلا سطح ترکی حرف زدن در هر شهر ایران به چه شکل است.من به زور در لابه لای حرفهای شما چیزکی در این مورد پیدا میکنم مثلا آن دختری که میگوید خوب بلد نیست حرف بزند پس وقتی کسی در سمرقند نتواند خوب فارسی حرف بزند اوضاع زیاد جالب نیست.نمیدانم شما که هم در باره ایران هم در باره ازبکستان اطلاع دارید نمیتوانید یک مقایسه ساده انجام دهید؟دوستی تاجیکی داشتم میگفت زبان فارسی در ازبکستان از بین خواهد رفت آیا به راستی اینچنین است؟هیچ زبانی تا به حال در ایران از بین نرفته است حتی زبانهای کم گویشی مثل ارمنی که تنها چند صد نفر گویشور دارند چطور میتوان باور کرد زبان چند ملیون فارسی زبان ازبکستان به خاطرهها بپیوندد؟حتی شنیدم سطح کتاب خوانی و سواد نیز در ازبکستان خیلی بالا نیست و همین باید باعث شود مردم زبانشان را بیشتر حفظ کنند.تازه در ایران محدودیت برای زبانها به مراتب بیشتر است اما باز شما به هیچ وجه نمیتوانید یک تبریزی پیدا کنید که ترکیش ضعیف باشد.
Durud bar shumo duste aziz!!!
Ahsant bar shumo ki chunin navishtai jolibero dar internet guzoshted. Voqean az khondanash lazzat burdam.
Az shumo ehtiromona khohish mekunam somonahoi bandaro dar somonai purmuhtavoi khesh payvand (link) dihed. Muvaffaq boshed!!!
http://www.qurontj.blogveb.com
http://www.islomtj.blogfa.com
Mutashakkiram.