افراد زیادی را می‌شناسم که به اتحاد پارسیگویان در سراسر جهان اهمیت زیادی می‌دهند و در این زمینه نیز نظریه‌های مختلفی منتشر کرده‌اند. این افراد حتماً می‌دانند که پراکنده‌ترین فارسی‌زبانان جهان تاجیک‌ها هستند و این پراکندگی در دوران شوروی شکل نگرفته است، بلکه از قرن‌ها پیش از آن شروع شده است.
تاجیک‌ها در ادبیات پارسی و همین‌طور در پژوهش‌های مردم‌شناسی نسبت به دیگر اقوام مستقر در آسیای میانه به عنوان مردمی سازگار شناخته شده‌اند. تاجیک‌ها در طول تاریخ تنها به خاطر دفاع از سرزمین‌شان در جنگ شرکت داشته‌اند.
تاجیک‌ها در عین حال رو به پراکندگی نیز آورده‌اند و حتی در مرز کوچک تاجیکستان نیز نتوانسته‌اند به یک سیاست ملی فراگیر اعتقاد داشته باشند. بسیاری این خصلت تاجیک‌ها را ناشی از ترس می‌دانند و برخی هم آن را برآمده از محافظه‌کاری ارزیابی می‌کنند.
این مسئله تا دیروز برای کشور تاجیکستان مطرح نبود. چنین به نظر می‌رسید که دولت هم در پراکنده‌سازی تاجیک‌ها سهم دارد، اما در چهاردهمین سالگرد به امضا رسیدن قطعنامه صلح در تاجیکستان، امام علی رحمان، رئیس‌جمهور این کشور در سخنرانی خود تاکید کرد که تاجیک‌ها به همبستگی نیاز دارند.
امام علی رحمان بارها نیز به تحمل‌پذیری و شکرگزاری مردم تاجیک اشاره کرد و با یادآوری دوران جنگ از شهروندان تاجیک خواست تا قدر این روزهای آرام و بدون جنگ را بدانند.
می‌گویند در جنگ داخلی تاجیکستان که سال 1997 با قطعنامه صلح به پایان رسید، حدود 50 هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند. این قطعنامه در شهر مسکو بعد از پنج سال جنگ به امضا رسید؛ جنگی که تاجیک‌ها از آن به عنوان «جنگ برادرکشی» نام می‌برند.
به همین دلیل مراسم امضای قطعنامه صلح که روز 26 ژوئن در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان برگزار می‌شود همواره با رقص و آوازهای محلی تاجیکستان همراه است.
در مراسم امسال با این‌که از اتحاد ملی سخن گفته شد، اما وب‌سایت رادیو آزادی گزارش داد که در بین شرکت‌کنندگان از مخالفان دولت کنونی کمتر افرادی را می‌شد دید که میدانی برای ابراز عقیده داشته باشد.
در بین دعوت‌شدگان تنها محی‌الدین کبیری، چهره شناخته شده مخالف دولت کنونی دیده می‌شد که حالا رئیس نهضت اسلامی تاجیکستان است.
رسانه های مخالف دولت تاجیکستان نوشته‌اند در مراسم‌های دولتی حضور مخالفان دولت و رقیب‌های سابق بسیار کمرنگ است و چنین به نظر می‌رسد که برنامه‌های ملی با شادمانی هزاران نفر از مردم، «بی‌عمق و کوتاه‌مدت» هستند.
با این همه جشن قطعنامه صلح، تنها در دوشنبه برگزار نمی‌شود و مردم در دیگر شهرها و محله‌های تاجیکستان نیز این روز را جشن می‌گیرند و برای این که جنگ‌های داخلی پایان یافته است و دیگر هر روز شاهد کشتار و حمله‌های مسلحانه نیستند خدا را شکر می‌گویند.
چنین به نظر می‌رسد که شهروندان تاجیکستان از این که مخالفان دولت کاهش یافته‌اند و حتی کم‌قدرت شده‌اند راضی‌اند، چون دیگر توان رقابت با دولت کنونی را ندارند و در نتیجه نوعی ثبات در کشور حاکم شده است؛ ثباتی که بسیاری از روشنفکران تاجیک آن را «کاذب و سطحی» می‌نامند.
با این همه هر روز از تلویزیون دولتی ترانه و ویدئوکلیپ‌های تاجیکی با مضمون ملی و وطن‌دوستی پخش می‌شود که در همه آنها چهره رئیس‌جمهور دیده می‌شود.
این تصاویر به گروهی از شهروندان تاجیکستان احساس دورافتادگی می‌دهد؛ به‌خصوص کسانی که در انتخابات اخیر یا شرکت نکرده‌اند و یا رای آنها تاثیرگذار نبوده است. برخی از آنها ریاست امام عالی رحمان را غیر قانونی می‌دانند.
در تاجیکستان رادیو و تلویزیون تحت نظارت دولت است و کمتر رسانه مستقلی را می‌شود دید که بی‌ترس و نگرانی از واقعیت‌های جامعه خود بنویسد. رسانه‌ها چونان دوران شوروی سابق هنوز به عنوان وسیله‌ای مستقیم برای ترویج و توصیف دولت کنونی محسوب می‌شوند.
جامعه‌شناسان تاجیک می‌گویند که شهروندان عادی و جنگ‌دیده تاجیک که در دوران جنگ داخلی نتوانستند کشور را ترک کنند و شاهد کشته شدن عزیزان خود بودند، از شرایط کنونی تاجیکستان راضی هستند.
شایعه دیگری هم در داخل کشور وجود دارد که اگر رئیس‌جمهور تغییر کند دوباره به جنگ‌های داخلی دامن زده خواهد شد. در نتیجه مردم عادی خواهان باقی ماندن امام علی رحمان در راس دولت هستند.
حالا در همان کوچه و خیابان‌هایی که 14 سال پیش افراد مسلح با تانک راه می‌رفتند و بدون چون و چرا تفنگ بر پیشانی هموطن خود می‌گذاشتند، بزم و شادی برپاست. به‌خصوص در «نوروزگاه» که بزرگ‌ترین میدان جشن در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان است.
این متن فشرده برنامه رادیوییست که برای رادیو زمانه آماده شده و برای منبع به این پیوند مراجعه بکنید: